Hij was als een kaars die aan twee kanten brandde. Zo typeerde A. Hengeveld, president-kerkvoogd van Hervormd Kampen, Willem Hendrik Zwart bij diens afscheid als Bovenkerk-organist. Op zaterdag 27 mei 1995 klonk Zwarts afscheidslied: "Alle roem is uitgesloten", meegezongen door een stijfvolle Bovenkerk. ,,Zwart was als een kaars die aan twee kanten fel brandde. Hij was geen man om te smeulen, maar om te branden". Op dat moment, in mei 1995, doofde de kaars aan de ene helft. Vanmorgen doofde de andere helft. Willem Hendrik Zwart is niet meer. Het gedwongen afscheid van de Bovenkerk heeft Zwart pijn gedaan. Meer dan hij bekennen wilde. Hij respecteerde wel het besluit van de kerkvoogdij, maar de moeite bleef. In het uitvoerige gesprek dat we met hem in het kader van dat afscheid hadden, zei hij: ‘Ik zal het wel missen. De kerkdiensten vooral. Die kerkdiensten in de Bovenkerk, dat is het mooiste wat er is. De lofzang heeft m'n hart gestolen. De psalmen en een heleboel gezangen. Wat een prachtige teksten en wat een melodieën. Als je mij open zou kunnen snijden, dan kom je een en al kerklied tegen’. Aan de klavieren van het orgel van Hinsz, daar lag zijn leven. Dag in, dag uit was hij daar te vinden, spelend en componerend, schrijvend en studerend. Hij speelde, voor publiek in driedelig pak, voor jongelui in spijkerbroek, voor koningin Beatrix en op Kamper-Uitdagen, bij de uitzending van zendingspredikant Tj. de Jong, op een jubileumavond van Terdege, maar ook als er aan de IJssel een schip te water gelaten moest worden of als een personeelsvereniging een dagje Kampen aandeed. Zwart speelde, voor iedereen die het maar horen wilde, liefst psalmen en koraalbewerkingen. Iedereen kon ze meeneuriën, want Zwart zat op zijn orgel nooit te mieren: "Op bergen en in dalen", "Rust mijn ziel" en "Hoe lieflijk, hoe vol heilgenot, o, Heer der legerscharen God, zijn mij Uw huis en tempelzangen". Vooral dat laatste, die tempelzangen, daar lag Zwarts credo. Eredienst Het aantal concerten dat Zwart heeft gegeven, is niet bij benadering te schatten. Steevast werden die concerten in- en uitgeleid met koraalbewerkingen: ,,We beginnen en sluiten met bidden en danken", zei Zwart daarover. ,,Een kerkorganist moet zijn hart verpand hebben aan het kerklied", zei hij in de interviewbundel "Op de orgelbank". ,,Dan zeggen ze wel eens tegen me: ,,Man, maak je niet zo druk, het is toch geen concert. Nee, net niet, maar de eredienst is toch veel belangrijker dan een concert! De eredienst blijft inspireren, stimuleren. Maar dat komt natuurlijk ook door zo'n kerk als de Bovenkerk en door zo'n orgel als deze van Hinsz". In die sfeer rijpten zijn eigen koraalcomposities. Er klonk dan steevast een herkenbaar idioom, waarbij vokaal werd gedacht en mooi werd geharmoniseerd. Koraalbewerkingen van Zwart waren toegankelijk, geïnspireerd op de tekst en smaakvol vormgegeven. Niet iedereen wilde er waardering voor opbrengen, dan klonken er vaak vieze woorden, maar dat is iets dat onlosmakelijk aan de wereld van het kerkorgel verbonden lijkt te zijn. Zwart betrad voor zichzelf ook nieuwe paden, in zijn Symfonische Fantasie Psalm 130 bijvoorbeeld, of in zijn kerstcompositie "Nu syt wellecome". Infarct Schrijven in dit In Memoriam over Zwarts gouden platen, over zijn onderscheidingen of andere eerbetuigingen, over toernee's, over zijn uitgebreide discografie of door hem uitgegeven orgelmuziek, is overbodig. Het is allemaal bekend. Genoemd mag wel worden de wijze waarop hij samen met Feike Asma gezorgd heeft voor een waardige restauratie van zijn orgel in de Bovenkerk. Vorig jaar juni speelde Willem Hendrik Zwart zijn laatste concert in Kampen. Middenin het Preludium en Fuga over B.A.C.H van Franz Liszt maakte een hartinfarct een einde aan de muziek. Op zaterdag 20 december bracht een nieuw infarct hem in het ziekenhuis te Zwolle. Dankbaar was hij dat hij op oudjaarsdag weer thuis mocht komen. Op zaterdag 15 februari pakten meer dan drieduizend mensen zich nog één keer in de Bovenkerk samen. Men nam afscheid van de Kamper ambassadeur. Dat afscheidsconcert werd door Zwart via de kerktelefoon meegemaakt. Vanmorgen kwam het einde. De kaars was opgebrand. Zwart bereikte de leeftijd van 71 jaar. J. van ‘t Hul Reformatorisch Dagblad