Johannes van der Veer is geboren op zondag 2 februari 1896 aan de Kettingstraat te Rotterdam, als zoon van Elisabeth Maria van der Veer (1876). Ruim vier jaar nadien, op woensdag 14 november 1900, trouwt Elisabeth in Amsterdam, 24 jaar oud, met Johannes Francken, 75 jaar oud, wonende te Hazerswoude, weduwnaar van Johanna Cornelia Coomans. De trouwakte vermeldt het volgende: ‘… en verklaarden de verloofden een kind te erkennen genaamd Johannes van der Veer, geboren te Rotterdam den tweeden februari 1896.’ Nog geen jaar later, op 5 oktober 1901 overlijdt Johannes Francken, 76 jaar oud in Hazerswoude. Elisabeth verhuist in februari 1905 naar Utrecht en krijgt een baan en inwoning bij baron Willem Ferdinand Jacob van Lynden. Een jongere zus van Elisabeth, Johanna Cornelia (1880) werkt inmiddels een half jaar bij de baron. Johannes, de zoon van Elisabeth, is niet geregistreerd op het adres van baron Van Lynden. Uit gegevens van de gemeente Valkenswaard blijkt dat Johannes Franken als pleegzoon wordt opgenomen door Willem Luijkenaar (1861-1924) en Hendrika van de Wateren (1865-1943). Al op heel jonge leeftijd had Johannes interesse voor het orgel. Tijdens een interview voor Dagblad Trouw in 1966 merkt hij op: ‘Als kind van vijf zat ik al op vaders knie aan het orgel. Al heel gauw wist ik melodieën en passende harmonieën te vinden en begonnen mijn improvisatorische vondsten.’ In 1908, op twaalfjarige leeftijd, begeleidt Johannes een eerste kerkdienst. In oktober 1909 wordt de geboorteakte van Johannes gewijzigd: ‘Bij Koninklijk besluit van 22 juni 1909, nummer 47, ingeschreven in de registers van de burgelijken stand dezer gemeente (Rotterdam) op 29 October het volgende is toegestaan dat Johannes Francken, in deze akte vermeld, bij zijnen geslachtsnaam den naam ‘Luijkenaar’ voege, met diengevolge dat hij voortaan den geslachtsnaam ‘Luijkenaar Franken’ zal dragen.’ In oktober 1915 wordt Johannes, werkzaam als ‘volontair’ aan de Koningin-Wilhelminaschool te Watergraafsmeer, benoemd tot tijdelijk onderwijzer aan de Savornin Lohmanschool (MULO) in Amsterdam en studeert vervolgens (1919) aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en bewoont een appartement aan de Celebesstraat. In diezelfde periode studeert hij orgel bij Jan Zwart. Na zijn studie letteren (Kandidaats: 1926-06-03 | Doctoraal: 1930-07-05) wordt hij aangesteld als leraar Nederlands aan de Eerste Christelijke H.B.S. aan het Henegouwerplein te Rotterdam. In 1930 een aanstelling als organist van de in 1924 voltooide Gereformeerde kerk aan de Tidemanstraat in Rotterdam-Delftshaven, een functie die hij tot 1975 zal behouden. Het orgel in de Gereformeerde kerk aan de Tidemanstraat is gebouwd door de firma Standaart, heeft een electro-pneumatische tractuur en is het eerste instrument in Nederland met een dergelijke techniek. MANUAAL I MANUAAL II MANUAAL III PEDAAL SPEELHULPEN (Zwelkast) (Echowerk) Bourdon 16 Zacht Gedekt 16 Nachthoorn 8 Contrabas 16 Trede voor Generaal cresendo Prestant 8 Vioolprestant 8 Dubbelfluit 8 Subbas 16 Sub en Superoktaafkoppels Concertfluit 8 Salicional 8 Voix céleste 8 Gedekt 16 Vrije en vaste combinaties Viola di Gamba 8 Echo Gamba 8 Aeoline 8 Octaafbas 8 Cresendotreden voor MAN I en III Dulciana 8 Gedekt 8 Flüte dolce 8 Koraalbas 8 Drukknoppen pp t/m Tutti Orkestfluit 8 Quintadena 8 Schalmei 8 Zacht Gedekt 8 Octaaf 4 Flüte amabile 8 Vox humana 8 Bazuin 16 Klokken naar Amerikaans voorbeeld Cornet- Mixtuur 3-5 Fugara 4 Tremulant Echowerk 45 meter van speeltafel opgesteld Trompet harmonique 8 Flüte travers 4 Houten pijpen van Amerikaans grenen Woudfluit 2 Grote metalen pijpen van zink Sesquialtera 2 2/3 Kleine metalen pijpen van tin Basson Hobo 8 Klokkenspel ‘Woensdagmiddag werden wij in de gelegenheid gesteld nader kennis te maken met het orgel, dat door de firma A. Standaart van Schiedam, is gebouwd in de nieuwe Gereformeerde Kerk aan de Tidemanstraat te Rotterdam. De heer J. H. Besselaar Jr. bracht enkele nummers ten gehoore, die de groote klankenrijkdom van het nieuwe instrument ten volle deden uitkomen. Verder werd ons een kijkje gegund aan de speeltafel en in het orgel zelf. Dit is, evenals dat van de Nieuwe Zuiderkerk, gebouwd volgens het electrisch-pneumatisch systeem. Het is ’t eerste kerkorgel van dezen aard, dat door een Nederlandsche firma gebouwd is in ons land. De firma heeft haar opdrachtgever niet beschaamd en een stuk werk geleverd, dat een gunstig getuigenis aflegt voor de Hollandsche industrie, welke ook op dit gebied voor het buitenland niet behoeft onder te doen. Het geheele orgel bevat 1865 pijpen, waarvan 45 sprekend in het front. Het echo-werk, dat met manuaal III correspondeert, is, gelijk we reeds mededeelden, in den kap der kerk boven de achtergaanderij boven een rooster gebouwd. Het heeft zes registers en een tremulant. Door jalouzieën, die door den organist electrisch in werking zijn te stellen, wordt een groote zwelwerking verkregen. Doordat het echo-werk electrisch bespeeld wordt en het geluid ervan onmiddellijk in de kerk komt kan het zonder eenig bezwaar direct met het andere werk van het orgel gecombineerd worden. Alle manualen spreken trouwens zeer gemakkelijk aan. De omvang der manualen is van C to t g III (56 toetsen) en van het pedaal C tot F I (30 toetsen).’ Reklamefolder met artikel (verkort) uit ‘De Rotterdammer’ (18 december 1924) Op 23 oktober 1920 verlooft Johannes zich met Caroline Emilie Therèse Schreuder, geboren te Amsterdam op 2 november 1899, als dochter van Johan Theodoor Schreuder, schoolhoofd van beroep, en Catharina Margaretha Schreuder. Tien jaar later, op donderdag 18 december 1930, wordt het huwelijk tussen beiden in Haarlem voltrokken. Uit het huwelijk van Johannes en Catharina worden vijf kinderen geboren. Elisabeth Hendrika (1932), levenloos kind (1934), Hendrika Johanna (1935), Johanna Therese (1937) en Johannes (1940). Op zaterdag 14 februari 1931 komen vijf organisten samen in Rotterdam. D.N.J. van der Pauw, W.A Houtman, L.C. van Leeuwen, J. Luijkenaar-Francken en N. Schuiling. De organisten besluiten tot de oprichting van de ‘Vereeniging van Organisten der Geref. Kerken’. Op dinsdag 22 september van hetzelfde jaar wordt op de eerste ledenvergadering de Statuten en het Reglement goedgekeurd. Alle gereformeerde organisten in Nederland worden vervolgens uitgenodigd voor een ledenvergadering op 6 oktober 1931, waar ze onder meer konden luisteren naar een referaat van Johannes Luijkenaar Francken over ‘Plaats en taak van de organisten der Gereformeerde Kerken.’ Op dinsdag 21 september 1943 overlijdt Caroline na een lang ziekbed, slechts 43 jaar oud. Johannes trouwt opnieuw met Johanna (Jos) Hensems. Samen met haar geeft Johannes in 1945 in eigen beheer een zangbundeltje uit. (1945) Op de melodieën van twaalf bekende kinderliedjes hebben Johan Luijkenaar Francken (leraar Nederlands en organist) en Johanna Hensems (lerares geschiedenis) spottend-humoristische teksten geschreven over oorlogservaringen en toekomstverwachtingen, van honger tot vrijheid, van voedseldroppings tot ruimtevaart. De uitvoering van het boekje is eenvoudig, maar de vormgeving is heel aantrekkelijk: in een klein oblong formaat met opvallend brede binnenmarges en grote paginanummers. Het is voor veertig cent te koop. Vanaf 1947 krijgt Johannes Luijkenaar Francken bekendheid als berijmer van psalmen. Tientallen psalmberijmingen van zijn hand zijn opgenomen in Psalter 1980, een uitgave van de stichting ter verkrijging van een schriftgetrouwe psalmberijming. In deze stichting waren naast Johannes ook de dichteressen Nel Benschop en Enny IJskes-Kooger actief. De kerkenraad van de Gereformeerde kerk aan de Tidemanstraat besluit in 1973 de kerk te verkopen aan een projectontwikkelaar. Het orgel wordt gedemonteerd en opgeslagen in de leegstaande kerk door de orgelbouwer André Fonteijn. Helaas valt het orgel ten prooi aan vandalen die het over- grote deel van het materiaal hebben vernield. De kerk wordt in 1975 gesloopt. Johannes is maar liefst 50 jaar als organist werkzaam geweest binnen deze kerk. Johannes Luijkenaar Franken overlijdt op donderdag 24 juli 1986 in Baarn, 90 jaar oud. Johanna Hensems overlijdt op zondag 2 januari 1994, 91 jaar oud, in Zorgcentrum ‘De Lichtenberg’ in Amersfoort.

Publicatiedatum 13 september 2023