Jan Zwart: ‘Daarom, om dit uit te zuiveren en alles op een hoger plan te brengen en ook om onze uitzonderlijke plaats van voorheen in zijn vroegere stand te krijgen is het nodig een nieuwe opleiding die, historisch bewust, terugkeert naar de oude scholing der 17e of 18e eeuw, begonnen onder Sweelinck en Van Noort, die leerden een koraalmelodie aan de klavieren te becomponeren, een kunst van het ogenblik en van de daad, impulsief en beheerst, theorie als op slag omzettend in practijk.’ Dat Jan Zwart met een grote schare leerlingen school heeft gemaakt is duidelijk. We kennen namen als Feike Asma, Cor Kee en Willem Mudde, maar er zijn ook minder bekende namen als Johannes Lips, Wilhelm Abraham en Jantje Tromp. Wie waren zij en hebben zij iets betekend voor de Nederlandse orgelcultuur? En, niet on- belangrijk, kunnen zij ons iets vertellen over hun leermeester Jan Zwart?

’Zijn omgang met de leerlingen was ideaal. Wij allen waren zijn vrienden, ja, welhaast zijn kin- deren. De lessen die hij gaf, waren niet alleen belangrijk voor het orgelspel, doch tevens voor het huidige en toekomende leven. Hij was geen leeraar, die angstvallig op de klok keek, of het uur nog niet om was, neen, ik wil wel ver- klaren, dat ik nooit één uur les gehad heb, doch steeds twee en wel drie uur.’ Wilhelm Abraham ‘Het Vaderland’ (1937) ‘Zwart? Als hij nu nog leefde, dan had ik nog les van hem. Want dat was zoiets groots, onuit- puttelijk. Als je nu het archief van die man ziet, wat daar allemaal in zit, aan eigen werk van hem. Neem die Sonate in G, dat eerste deel. Dat schreef Zwart toen hij net achttien jaar was. Er is nog een tweede deel, en een derde. Een fuga. Maar de aantekeningen daarvan zijn heel summier, daar is niets van te maken.’ Feike Asma Reformatorisch Dagblad (1984) ‘Ik vond dat Zwart teveel op het sentiment werkte, daarbij soms te goedkope effecten na- joeg. Maar dat neemt niet weg dat hij een vak- man was en geweldig veel heeft gedaan om voor de orgelmuziek een brede belangstelling te wekken.’ Meindert Boekel Dagblad ‘Trouw’ (1979) ‘Zwart is gebleken te zijn een organist die de gave had, door zijn spel de gemeente te stichten en alzoo den Naam te verheerlijken van Hem die de toonkunst schiep en een plaats aanwees ook in Zijn dienst. Aan alle organisten een voorbeeld om na te volgen en de gemeente deze organisten te waarderen.’ Johannes Lips Leidsche Courant (1937)

Na het overlijden van Jan Zwart in 1937 raakte een groot deel van zijn leerlingen uit beeld, de oorlog zal daar zeker toe hebben bijgedragen. Informatie over organisten als Feike Asma, Willem Mudde en Cor Kee is zonder veel moeite te achterhalen, echter het onderzoek naar de minder bekende leerlingen van Jan Zwart neemt veel meer tijd in beslag. Misschien beschikt u over informatie over één of meerdere leerlingen van Jan Zwart? Uw hulp is van harte welkom! U kunt uw bijdrage sturen naar info@willem-hendrik-zwart.nl Zodra er informatie beschikbaar en verwerkt is, plaatsen we dit op de WHZ-site en maken we dit kenbaar op de nieuwspagina, in het leerlingen- menu en op de Facebook-pagina.