HET EERSTE OFFICIEELE ORGELCONCERT PER RADIO Onze plaatsgenoot Jan Zwart de eerste concertgever per radio – De proef geslaagd Dat moesten we hooren! Het eerste orgelconcert, dat in Nederland per radio gehoord kon worden, heeft Dinsdagavond plaats gehad. In de Hersteld Evangelische Lutherse Kerk aan den Kloveniersburgwal te Amsterdam werd ’n microfoon geplaatst te einde te probeeren of een orgelconcert in zijn geheel zou slagen. De heer Jan Zwart geeft zooals bekend, elken Dinsdagavond van 8 tot 9 uur een bespeling in die kerk en van de bespeling van Dinsdag zou dan nu voor het eerst heel geradioficeerd Nederland kunnen profiteeren. Ook was het mede- gedeeld en wij kwamen terecht bij den heer J. Redelaar, electricien en handelaar in radiotoestellen, Zuiddijk 144, alhier. De heer Redelaar was zoo welwillend ons het geheele concert met zijn prachtig vier-lamps-toestel te laten hooren. En daarvoor onzen dank. We hebben meer radio gehoord, en dikwijls toestellen van eigen maaksel, maar bij dezen uitstekenden vakman waren we toch volkomen veilig. En we hebben het orgel gehoord zooals het is. Wij kennen het geluid van het Amsterdamsche orgel, we kennen den organist en diens spelkwaliteiten en we kennen de werken, welke hij speelde. We hadden ze tenminste meer dan eens van hem gehoord. De lucht was niet vrij van storing en toen we om 8 uur binnen waren, vreesden we, dat de uitzending niet geheel gelukken zou, want het laatste deel van het voor- avondconcert viel niet mee en toen er afgeroepen werd, dat de heer Zwart zou spelen, dachten we dadelijk aan storing. De mededeeling klonk onduidelijk en volgens den heer Redelaar zou men in Hilversum storing hebben. Maar het viel mee, toen het orgel inzette het koraalvoorspel ‘Hoe schoon blinkt ons de morgenster’ van Jan Zwart. Het orgel deed vooral in het pedaal soms orkestachtig aan. Maar overigens was de klank fraai, hoewel het in de forti te stootend, wat te wijten was aan de weersgesteldheid. Dan hoorden we zeer duidelijk de grandioze toccata en fuga (d-moll) van Bach. In de toccata met de vaak zware accoorden, hoorden we ook weer dat stootende, maar de fuga was zeer mooi. Het thema werd fraai doorgewerkt en we konden de manualen van het pedaal zeer goed onderscheiden en vooral in de manualen beluisterden we een zeer goeden orgeltoon. Keurig klonk het zachte en teere andante (b-moll) van Bach. Vooral de zachte registers, de 4-voeten, doen het voor de radio bizonder goed. Maar niettemin klonk het ‘Grand choeur’ van Guilmant frisch, een werk, dat sterk gespeeld moest worden en hierin hoorden we niets stootends. Het werk is dan ook bizonder goed geslaagd. Minder mooi was ‘Priere et Berceuse’ van Guilmant. In de zachte gedeelten van de Berceuse hoorden we soms sterk spelen, iets wat de organist wel niet zal gedaan hebben, daar we hem dit werk vele malen hebben hooren vertolken. De oorzaak zal liggen in een verkeerde overbrenging, welke telefonisch geschiedde. Maar zeer mooi was de bekende toccata (g-dur) van Dubois. Een enkelen keer werd het stuk onderbroken. We kregen precies den indruk als dat we voor een telefoon stonden te praten en het gesprek plotseling afgebroken werd. Maar het duurde nog geen minuut, of we hoorden den organist weer verder spelen. Daarna het allegro cantabile van Widor. Zeer duidelijk behalve de koraalmatige zachte passage. En ook het andante cantabile uit de 4e symphonie van Widor voldeed uitstekend. En vooral het slot, de fantasie over Ps. 72: 11 (g- moll) van den heer Zwart. Dit werk liet ons weinig ontsnappen. We beluisterden hierin den echten orgeltoon van het instrument, dat daar staat. Wel klonk het koraal iets te zwak maar de fantasie is in zijn geheel geslaagd. We hadden, met het oog op de weersgesteldheid niet durven hopen op zulk duidelijk orgelspel. Nu zaten wij ook bij een uitstekend instrument met den Ethovox-luidspreker, maar we durven zeggen, dat deze eerste radio-orgelavond geslaagd mag heeten. We vernamen verder alles duidelijk; we hoorden menschen in het kerkgebouw kuchen en zich bewegen als een stuk gespeeld was en de laatkomers binnengaan, want in Amsterdam is het niet beter dan bij ons. De avond is een propaganda geweest voor de radio en niet minder voor het orgel dat de menschen, die nog weinig van orgelkunst af weten, hebben kunnen hooren. We feliciteeren den heer Zwart met het succes, want hij is toch de ijverige propagandist van den ‘koning der instrumenten’. De Zaanlander 26 september 1925

DE BEKENDE ORGANIST DER NCRV Door onzen VARA-medewerker geinter- viewd bij zijn 75e radio-concert. Maandag as. zal de Zaandamsche orgelist Jan Zwart zijn 75e orgelconcert geven voor de radio. Dat geleek ons en ook de redactie van den ‘Radiogids’ een goede gelegenheid, om de luisteraars eens nader te brengen tot dezen eminenten musicus…. Lees meer…